سیر قهقرایی کیفیت اداره آثار تاریخی در کشور/فقدان ابتکار در حوزه گردشگری اصفهان
تاریخ انتشار: ۲۶ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۲۸۴۱۳
«امروزه آثار تاریخی زیرساختهای لازم را برای بازدید با کیفیت مردم ندارند،امروز به نسبت ۲۰ سال قبل در این حوزه تاریخی، به قهقرا رفتهایم و وضعیت خوبی به نسبت گذشته نداریم. البته چندسالی است شهرداری به این بخش ورود کرده و فعالیتهای مؤثری داشته است.»
به گزارش خبرنگار ایمنا، ترسیم و تدوین سرگذشت حیات و فرهنگ یک قوم و ملت، اهمیت زیادی دارد تا جایی که قرآن کریم حدود ۱۳ بار فرمان میدهد که انسانها به تاریخ توجه کنند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
تاریخ فقط تاریخ است و خوانش و درس گرفتن از آن بهعنوان گنجینهای از اطلاعات ما از گذشته بشر و تمدن، یک ضرورت قطعی است. بنابراین در بالا بودن جایگاه والای تاریخ و آگاهیهای تاریخی تردیدی وجود ندارد. تاریخ و تحولات پرشمار آن و همچنین اطلاع و آگاهی از این تحولات و اتفاقات، درس آموز و مایه عبرتند.
یکی از بخشهای مهم در این زمینه «گردشگری تاریخی» است. مدلی از گردشگری که با میراث فرهنگی و باستانی در هم تنیده و روایتگر ابعاد پنهان و کمتر دیده و شنیده شده بناها، اماکن، سازهها و مناطق مختلف تاریخی است.
ایمنا در همین رابطه با «حمیدرضا حسینی»، کارشناس ارشد تاریخ و پژوهشگر تاریخ معاصر و مدیر گروه گردشگری مشق تاریخ به گفتوگو نشسته است که در ادامه میخوانید.
تاریخ چیست و آیا آگاهی داشتن از مسائل تاریخی مهم است؟
همه اهمیت تاریخ را پذیرفتهایم و میدانیم گذشته چراغ راه آینده است اما باز هم لازم است، همه مردم نسبت به تاریخ گذشته خود آگاهی داشته باشند. در این زمینه باید با تاکید بر تاریخ عمومی یعنی به همان شکلی که برای عموم روایت شود کار کرد.
تاریخ را باید به گونهای جذاب برای عموم مردم روایت کرد. این مردم ممکن است حتی گاهی از نخبگان باشند اما در رشتههای غیر از تاریخ تحصیل کرده باشند؛ بنابراین نمیتوانیم از طریق روشهایی که در حوزه مطالعات تاریخی همچون نوشتن کتاب و مقاله مرسوم است، مردم را با تاریخ آشنا کنیم.
در اینجا باید ابزارها و شیوههای مختلفی برای روایت تاریخ داشته باشیم. کتاب میتواند یک شیوه باشد اما نوشتن کتاب پژوهشی، داستانی یا آموزشی یا تهیه فیلم سینمایی، سریال، فیلم مستند، نمایشگاه عکس، تئاتر، یک قطعه موسیقی و فعالیتهای گردشگری میتواند شیوههایی برای بیان تاریخ باشند و آن را جذابتر کنند.
در همین رابطه با تشکیل گروه گردشگری «مشق تاریخ» با شعار «از مکان به زمان سفر میکنیم» برای گسترش آموزش عمومی تاریخ از طریق سفر و فعالیتهای گردشگری تلاش کردیم کار و اقدامی تازه را رقم بزنیم.
گروه مشق تاریخ در واقع جمعی از دوستانی است که در حوزه گردشگری فعالیت دارند؛ افراد و گروههای فعال در آژانسهای گردشگری، تورلیدرها و دست اندرکاران و برنامهریزان حوزه سفر و توریسم، در واقع با یک همافزایی تکمیل کننده فعالیتهای یکدیگر بوده و تلاش داریم بخش تاریخ در عرصه گردشگری را سر و سامان دهیم.
از مشق تاریخ بیشتر بگویید.
مشق تاریخ یک گروه است که از نظر فعالیتهای گردشگری تفاوتی با بقیه آژانسها و تورهای مشابه ندارد و با همان ساختار فعالیت میکند، اما تفاوت آن با سایر تشکلها این است که در حوزه تاریخ متمرکز بوده و روایت محور است.
تمرکز بر تاریخ با چه رویکردی در مشق تاریخ دنبال میشود؟
رویکرد ما در این رابطه تاریخی و اندیشهای است تا شاهد پژوهش مطالعاتی درستی در این بخش باشیم. گاهی در حرف و بیان میگوئیم گردشگری فرهنگی مهم است و میتواند برای آشنایی مردم با تاریخ و هویت ملی مفید باشد اما در عمل کار خاصی انجام نمیشود. در واقع شاهد هستیم برنامههای گردشگری، به کارها و فعالیتهای تکراری تبدیل شده است.
یک نمونه آن این است که همیشه مردم را وارد اصفهان میکنند و از میان صدها آثار تاریخی که در این شهر و استان وجود دارد، آثار محدودی را در نظر میگیرند و متن و توضیحی تکراری و روتین از آنها برای گردشگران شرح و روایت میکنند.
بنابراین اگر فردی یکبار از آثار تاریخی میدان نقش جهان دیدن کند و توضیحات و سخنان راهنمای تورها را بشنود، برای بار دوم دیگر این مطالب و سخنان جذابیتی برای گردشگر نخواهد داشت.
چه باید کرد تا این روند اصلاح شود؟
باید به دنبال جاذبههایی برویم که تا امروز درباره آن کمتر صحبت شده است. امروز هر گردشگری وارد اصفهان میشود از سازههای صفوی دیدن میکند و اطلاع یا توجهی به آثار و منارههای سلجوقی آثار دورههای تیموری، آل مظفر و حتی قاجاریه ندارد.
علاوه بر این همین آثار معروف تاریخی هم که هست و همه گردشگران دیدن میکنند، میتوان آنها را بازخوانی کرد.
منظور شما از بازخوانی در این زمینه چیست؟
یکبار میتوان میدان امام را از منظر معماری و شهرسازی روایت کرد. یکبار از منظر هنرهای وابسته و هم بسته معماری، مرحله دیگر از منظر منظر اقتصاد یا سیاست در دوره صفویه روایت کرد. همچنین از منظر مدیریت طرح در آن دوره میتوان برای مدیران و مهندسان روایت کرد که این سازهها و ابرپروژهها چگونه در یک برهه زمانی کوتاه به این زیبایی و پایداری ساخته شدهاند.
در همین رابطه تلاش کردهایم جانب علمی و پژوهشی این فعالیت را پررنگتر کنیم و در کنار آن جذابیتهای گردشگری و استانداردهای این بخش را هم در نظر بگیریم.
این فعالیت پژوهشی و بازخوانی متفاوت را برای اصفهان هم دارید؟
بله؛ برای اصفهان بر اساس تاریخ از دوره آلبویه که اولین آثار مهم مانند سردر جورجیر این دوره را داریم شروع کردیم، به دوره سلجوقی و در نهایت به دوران قاجار رسیدیم.
در این فعالیت، جمعی از دوستان در حوزههای تاریخ، انسانشناسی، هنر و معماری فعالیت دارند و در جلسات و دورهمیها همفکری میکنند. محل فعالیت گروه مشق تاریخ تهران است و بخشی از برنامهها مربوط به تورهای تهران گردی است.
چند تور تهران گردی برگزار کردهاید؟
تا به امروز حدود ۵۰ عنوان تور مختلف در حوزه تهران گردی برگزار شده که در سایت مشق تاریخ قابل مشاهده و دسترسی است. همچنین عنوان هر کدام از تورها در سایت قید شده و بخشی هم مربوط به روایت موزهها است.
امسال برنامهای را با همکاری موزههای مختلف به نام «قرن چهاردهم به روایت موزهها» برگزار کردیم. این رویداد به بازخوانی تاریخ قرن گذشته از منظر موزهها اختصاص داشت. هر بار موزهای را انتخاب میکردیم و بنابر موضوع فعالیت موزه، بخشی از تاریخ قرن چهاردهم را روایت میکردیم. نمونههایی همچون ۱۰۰ سال قانون گذاری و تمرین دموکراسی در ایران به روایت موزه مجلس یا داستان پیدایش بانکداری ملی در ایران به روایت موزه بانک ملی ایران است که در سایت در بخش موزهگردی این عناوین قید شده است.
بخش دیگری از فعالیتها، به حوزه ایران گردی مربوط است. موضوعات ایران گردی تنوع بالایی دارند که در این طرح، بازدید از آثار تاریخی ثبت جهانی شده، برای ما اولویت داشته است. از جمله این بناها و مکانها میتوان به منظر باستان شناسی ساسانی فارس، گنبد سلطانیه، تخت سلیمان، میدان نقش جهان و مسجد عتیق اشاره کرد.
تورهای متعددی به مقصد شهرهای مختلف برگزار کردیم و تمرکز ما بر روی آثار ثبت شده در فهرست یونسکو بوده است.
چه افراد یا گروههای سنی در تورهای گردشگری مشق تاریخ حضور دارند؟
امکان اینکه تور گردشگری با حضور همه سنین، سلیقهها و علاقهها برگزار کنیم مقدور نیست.
ممکن است تورکوهنوردی داشته باشیم اما همه اعضای گروه گردشگری علاقهای به کوهنوردی نداشته یا اینکه توان و شرایط کوهپیمایی نداشته باشند. گردشگری شاخههای مختلفی دارد که هر فرد با توجه به علاقهای که دارد، یکی از این شاخهها را انتخاب میکند.
همچنین برنامههای مفرحی در کنار برنامه اصلی این تورها داریم؛ کافه نشینی، آشنایی با فرهنگ غذایی محل مورد بازدید، اختصاص زمانی برای خرید صنایع دستی محل مورد بازدید و فعالیتهایی از این دست بنابراین طبیعی است که اگر فردی به تاریخ علاقهمند نباشد برنامههای گروه ما برای او جالب نخواهد بود.
بخش زیادی از جاذبههای گردشگری مربوط به بناهای تاریخی است. اگر نگاه وسیعی به تاریخ داشته باشیم بسیاری از بناهای معماری، فرهنگ، آداب و رسوم، فرهنگ غذایی، آئینهای مذهبی و ملی ما جنبه تاریخی دارند.
آئینهای عاشورا و ماه محرم، تنها یک مراسم مذهبی نیست بلکه در طول تاریخ برگزار شده و ریشههای تاریخی دارد. بنابراین خود به خود بهعنوان کشوری که آثار تاریخی و تمدنی پرشماری داریم آثار تاریخی هم زیاد مورد بازدید قرار میگیرند. نکته دیگر اینکه شاید مردم وقتی طبیعت گردی میکنند احساس نیاز نکنند که این تفریح را در قالب تور انجام دهند.
بهعنوان نمونه یک گردشگر مذهبی بگوید خودمان میتوانیم برویم و نیازی به سفرکردن با تور نداریم اما در حوزه تاریخی و فرهنگی نیاز بیشتری است که این موارد با تورها ساماندهی شوند و شکل بگیرند.
گردشگری تاریخی در کشور ما به چه مشکلاتی روبهرو است؟
امروزه آثار تاریخی زیرساختهای لازم را برای بازدید با کیفیت مردم ندارند. البته منظورم این نیست به عنوان مثال در شهری همچون اصفهان هتل به اندازه کافی ساخته نشده یا وضعیت ناوگان حمل و نقل مناسبی ندارد بلکه منظورم از دسترس خارج بودن همان جاذبههای تاریخی است.
در تهران بخش بزرگی از مهمترین آثار تاریخی به روی گردشگران بسته است. «مسجد سپهسالار» بزرگترین اثر مذهبی دوره قاجاریه است که هیچ گردشگری نمیتواند از آن دیدن کند.
امروز تعدادی از کاخهای سلسله قاجار داخل پادگانهای نظامی واقع شده و نمیتوان از آنها دیدن کرد. نکته مهم دیگر اینکه بسیاری از آثار تاریخی که زیر نظر وزارت میراث فرهنگی نیستند، جمعهها تعطیل هستند و ساعات کاری آنها محدود است. نمونه آن بنای وکیل خانه است که ساعت ۱۳ درب آن بسته میشود.
زمانی که مردم وقت فراغت دارند خیلی از این بناها و اماکن گردشگری تعطیل هستند و زمانی هم که باز هستند، مردم مشغول کار و کسب خودشان هستند. متأسفانه روز به روز هم کیفیت اداره آثار تاریخی و موزههای ما پایین میآید بهویژه بناها و اماکنی که تحت مدیریت حمایت و پوشش وزارت میراث فرهنگی و گردشگری است. امروز به نسبت ۲۰ سال قبل در این حوزه تاریخی، به قهقرا رفتهایم و وضعیت خوبی به نسبت گذشته نداریم. البته چندسالی است شهرداری به این بخش ورود کرده و فعالیتهای مؤثری داشته است.
گردشگری تاریخی اصفهان به نسبت سایر شهرها چه وضعیتی دارد؟
اصفهان دریای بیکرانی از جاذبههای تاریخی، تمدنی و فرهنگی در تراز جهانی است. این شهر در ردیف بزرگترین شهرهای تاریخی دنیا همچون رم، پاریس، استانبول است. شاید همین که گفته شده اصفهان جذاب و دیدنی است، ارزش افزودهای به آن اندازهای که باید و شاید در این سالها برای آن اتفاق نیافتاده است.
امروز اتفاقات و ابتکارهایی که برای توسعه گردشگری در یزد افتاده چشمگیر بوده است. در همین تهران به همین شکل بوده و طرح تهران گردی که اشاره کردم با مخاطبان تهرانی نمونه خوب این ابتکارات است.
این موضوع در تهران رونق زیادی پیدا کرده اما در اصفهان با وجود پتانسیل و توانمندی خوبی که وجود دارد، خبری از این دست کارها نیست. در زمان حاضر خانههای تاریخی اصفهان به مراتب کمتر از یزد، برای کاربریهای پذیرایی، فرهنگی، گردشگری و اقامتی تدارک و آماده شدهاند.
تورهای اصفهان گردی هنوز در شهر اصفهان شکل نگرفته بهویژه در بخشی که مربوط به وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است اتفاقی نیفتاده است.
یعنی شما معتقدید اتفاق خوب گردشگری در اصفهان رخ نداده یا برنامه ریزی نشده است؟
متأسفانه منظر آثار تاریخی را در اصفهان تخریب میکنند یا آسیب میزنند. مدتی قبل به مسجد سید اصفهان رفته بودیم. این مسجد قدیمی، نمایشگاه و موزه کاشی کاری دوره قاجار و با ارزش است اما میبینیم روی همان اثرها و کاشیهای ارزشمند، اعلامیه میزنند و پلاکارد میچسبانند؛ یا در میدان نقش جهان، گنبد مسجد جامع عباسی و شیخ لطفالله سالها زیر داربست است و منظری ندارد؛ قبل از این کاخ عالی قاپو این شکلی بود یا مرمت گنبد مدرسه چهارباغ با گذشت سالها، هنوز تمام نشده است
گاهی شما تصاویر زیبایی از مسجد شیخ لطفالله میبینید و تصمیم میگیرید به اصفهان بیایید و مسجد را به همان شکل در تصویری که دیدهاید، ببینید اما جای تأسف است از جایی که وارد میشوید شاهد نصب بنرها و پلاکاردهای متعدد در این مکان تاریخی هستیند که شباهتی به آن تصاویر زیبا ندارند؛ همه اینها آسیب به منظر آثار تاریخی است و برای گردشگر آزار دهنده است.
به چه اندازه از ظرفیت گردشگری آنلاین استفاده کردهایم؟
خیلی کم. نظام آموزشی ما از موضوع آموزش آنلاین در دوره کرونا استفاده زیادی کرد. قبل از شیوع کرونا تصور اینکه همه مراکز دانشگاهی و آموزشی کار خودشان را مجازی ارائه کنند سخت بود اما با همه نارساییها و مشکلاتی که بود نظام آموزشی و دانشگاهی که توانست این کار را انجام دهد.
کد خبر 625144منبع: ایمنا
کلیدواژه: گردشگری آثار تاریخی تاریخ خانه تاریخی یزد تهران گردی اصفهان گردی تور گردشگری وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری آل بویه دوره قاجار استانبول شهر رم تاریخ معاصر دوره صفویه مشق تاریخ حمیدرضا حسینی شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق روایت موزه میراث فرهنگی آثار تاریخی حوزه تاریخ تهران گردی برنامه ها مشق تاریخ موزه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۲۸۴۱۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
طوفان لحظهای، رگبار و رعدوبرق آسمان اصفهان را فرامیگیرد / کاهش ۶ درجهای دما
سرپرست اداره پیشبینی و مخاطرات جوی اداره کل هواشناسی استان اصفهان با اشاره به صدور هشدار زرد با فعالیت سامانه بارشی و ناپایداری همرفتی از ظهر امروز تا اواخر هفته همراه با طوفان لحظهای، گاهی رگبار و رعدوبرق، احتمال تگرگ در مناطق مستعد خبر داد.
لیلا امینی در گفتوگو با خبرنگار ایمنا، درباره پیشبینی وضعیت جوی هوای استان اصفهان، اظهار کرد: بررسی خروجی مدلهای هواشناسی نشان میدهد که از امروز بعدازظهر تا پایان هفته جاری به تدریج شاهد ناپایداری بر روی استان خواهیم بود.
وی افزود: بر این اساس اوج فعالیت ناپایداریها طی روز پنجشنبه در بیشتر مناطق استان است، از اینرو فعالیت سامانه به صورت ابرناکی، گاهی مهآلوده، وزش تندباد لحظهای و در برخی مناطق طوفان لحظهای و بارش باران، گاهی رگبار و رعدوبرق، احتمال تگرگ در مناطق مستعد و نوسانات دمایی مورد انتظار است.
سرپرست اداره پیشبینی و مخاطرات جوی اداره کل هواشناسی استان اصفهان ادامه داد: این سامانه با مخاطرات آبگرفتگی معابر و مسیرهای داخل و بین شهری و استانی، جاری شدن روان آب، سیل در مکانهای سیلگیر و مسیلها، خسارت به صنعت کشاورزی و احتمال سقوط از ارتفاع و احتمال پرت شدن اشیا از ارتفاع، تنش دمایی و خسارت ناشی از تگرگ همراه است.
وی درباره صدور هشدار سطح نارنجی با تشدید فعالیت سامانه بارشی و ناپایداری همرفتی و محلی در استان، گفت: فعالیت این سامانه از اوایل روز پنجشنبه آغاز شده و تا اوایل وقت جمعه چهاردهم اردیبهشت با رگبار باران، رعدوبرق، وزش باد شدید موقت، در مناطق مستعد بارش تگرگ همراه است.
امینی اظهار کرد: طی این مدت تمام مناطق استان به ویژه اصفهان، بویین میاندشت، سمیرم، چادگان، خوانسار، خوروبیابانک، فریدن (داران)، دهاقان، دهق، فریدونشهر، گلپایگان، شاهینشهر و میمه، نائین، نطنز، اسلامآباد موگویی و اردستان، تحت تأثیر این سامانه است.
وی افزود: احتمال جاری شدن رواناب و اختلال در تردد، وزش باد به نسبت شدید، لغزندگی و کاهش دید به ویژه در جادهها و گردنههای کوهستانی و جادهها، آبگرفتگی معابر، احتمال خسارت به سازههای موقت، احتمال خسارت به نهال، درختان آسیبپذیر و محصولات باغی و زراعی از مخاطرات این سامانه است.
سرپرست اداره پیشبینی و مخاطرات جوی اداره کل هواشناسی استان اصفهان ادامه داد: احتیاط در سفرهای برون شهری، نداشتن توقف در بستر و حاشیه رودخانهها، خودداری از عبور یا توقف در بستر و حاشیه رودخانهها و مسیلهای فصلی، احتیاط در فعالیتهای کوهنوردی و جابهجایی عشایر، آمادگی دستگاههای اجرایی و امدادی و پاکسازی دهانه پلها، لایروبی کانالها و آبروها و تمهیدات لازم جهت حفظ صنعت کشاورزی، توصیه میشود.
وی درباره صدور هشدار زرد با فعالیت سامانه بارشی و ناپایداری همرفتی از ظهر امروز تا اواخر وقت جمعه هفته جاری در استان، تصریح کرد: این سامانه با رگبار باران، رعدوبرق، وزش باد شدید موقت در نقاط مستعد بارش تگرگ همراه است.
امینی اضافه کرد: فعالیت سامانه مذکور طی روز چهارشنبه در مناطق غرب و جنوب استان به ویژه شهرستانهای بویین میاندشت، سمیرم، چادگان، خوانسار، فریدن (داران)، دهاقان، شهرضا، فریدونشهر و گلپایگان مورد انتظار است.
وی با بیان اینکه شدت ناپایداریها طی روز پنجشنبه سیزدهم اردیبهشت، پیشبینی شده است، گفت: در این مدت تمام مناطق استان به ویژه آران و بیدگل، اردستان، اسلامآباد موگویی، انارک، بادرود، بویین میاندشت، سمیرم، چادگان، چوپانان، خوانسار، خوروبیابانک، فریدن (داران)، دهاقان، دهق، زواره، شهرضا، فریدونشهر، کاشان، کبوترآباد، کوهپایه، گلپایگان، لنجان (زرینشهر)، مبارکه، مهاباد، مورچه خورت، شاهینشهر و میمه، نائین، نجفآباد، نطنز، ورزنه تحت تأثیر این سامانه است.
سرپرست اداره پیشبینی و مخاطرات جوی اداره کل هواشناسی استان اصفهان دمای بیشنیه طی ۲۴ ساعت در بیشتر مناطق چهار تا شش درجه کاهش خواهد داشت، گفت: بیشینه دمای هوای کلانشهر اصفهان در گرمترین ساعات امروز به درجه ۲۴ سانتیگراد و کمینه آن بامداد فردا به ۱۳ درجه سانتیگراد میرسد.
وی خاطرنشان کرد: خوروبیابانک و چوپانان با دمای ۳۱ درجه سانتیگراد و بویین میاندشت با دمای هفت درجه سانتیگراد به ترتیب گرمترین و خنکترین مناطق استان هستند.
کد خبر 749765